เจ้าหญิงนิทรามีการดัดแปลงหลายครั้งเช่นเดียวกับเทพนิยายอื่น ๆ โดยในการ์ตูนดิสนีย์ได้สร้างจากนิทานพื้นบ้านทั้งจากสองพี่น้องตระกูลกริมม์ชาวเยอรมัน และชาร์ล แปโร (Charles Perrault) นักเขียนชาวฝรั่งเศสนำมาร้อยเรียงเรื่องราวใหม่อีกครั้ง
เจ้าหญิงนิทรา
(Sleeping Beauty)
La Belle au Bois dormant จากชาร์ล แปโร
ชาร์ล แปโรได้เขียนนิทานขึ้นเพื่อให้ลูก ๆ ของเขาสนุกสนาน โดยนิทานพื้นบ้านหลายเรื่องที่ถูกลืมแปโรก็นำมาเล่าใหม่ในสไตล์ที่เรียบง่ายขึ้น โดยเจ้าหญิงนิทราในเวอร์ชันของ แปโรค่อนข้างแตกต่างจากเวอร์ชันยอดนิยมในปัจจุบัน โดยนำพิธีกรรมในคริสต์ศาสนามารวมอยู่ในเรื่องราวด้วย
เมื่อพระราชาและพระราชินีไม่สามารถเชิญนางฟ้าอาวุโสมาร่วมงานพิธีล้างบาปของลูกสาวได้ แต่กลับมีนางฟ้าที่ไม่ได้รับเชิญมาร่วมพิธีและสาปแช่งลูกสาวว่าให้เธอเสียชีวิตเมื่ออายุ 16 ปีด้วยที่ปั่นด้าย นางฟ้าอีกองค์หนึ่งซึ่งยังไม่ได้ให้พรแก่เด็กสาวจึงแก้คำสาปให้ลูกสาวของพวกเขาหลับใหลไป 100 ปี แทนที่จะเสียชีวิต และจะฟื้นขึ้นเมื่อมีเจ้าชายมาจุมพิต
ในขณะที่พ่อแม่ของเธอไม่อยู่ ลูกสาวที่ขณะนั้นโตขึ้นเป็นหญิงสาววัย 16 ที่งดงามได้พบกับหญิงชราคนหนึ่งกำลังปั่นด้าย เมื่อด้ายนั้นทิ่มนิ้วของเธอทำให้เธอหลับใหล เหล่านางฟ้าใจดีจึงกลับมาเสกให้คนในวังหลับใหลด้วย ถ้าเจ้าหญิงฟื้นคนในวังก็จะฟื้นขึ้นด้วย และทำให้ปราสาทรกร้างมีหนามมากมายขึ้นรอบ ๆ พระราชวังไม่ให้ใครเข้ามา ณ ที่แห่งนี้ได้ เจ้าชายรูปหนึ่งรู้ข่าวเรื่องเจ้าหญิงนิทราจึงอยากไปพิสูจน์ความจริง เมื่อเดินทางไปที่ปราสาทและได้เห็นเจ้าหญิงก็เกิดตกหลุมรักเธอ จึงเข้าไปในห้องนอนของเจ้าหญิง เมื่อเธอตื่นขึ้นทั้งสองจึงแต่งงานกันและมีลูก 2 คนชื่อ โลรอร์ (L’Aurore = dawn) และ เลอ ชูร์ (Le Jour = day) แต่เจ้าชายไม่ได้บอกแม่ของเขาเกี่ยวกับครอบครัวใหม่ของตน
ในเวอร์ชันของแปโรแตกต่างจากเวอร์ชันที่ได้รับความนิยมในปัจจุบัน เนื่องจากเนื้อเรื่องครึ่งหลังของเรื่องเล่าถึงความร้ายกาจของราชินีซึ่งเป็นแม่ของเจ้าชายในบทบาทตัวร้าย แม่ของเจ้าชายปราปรารถนาที่จะกินบิวตี้และลูก ๆ ของเธอในขณะที่ลูกชายของเธอออกไปทำสงคราม แต่แผนของเธอกลับถูกขัดขวางโดยพ่อครัวผู้ใจดีที่เสิร์ฟอาหารจากเนื้อสัตว์แทนในตอนท้ายของเรื่อง ราชินีฆ่าตัวตายด้วยการดำลงไปในบ่อที่มีงูพิษ เมื่อเธอ เตรียมที่จะฆ่าบิวตี้ เด็ก ๆ คนทำอาหารและครอบครัวของเขา
นอกจากนี้ยังมีอีกหนึ่งเวอร์ชันที่เก่าแก่ที่สุดมาจากวรรณกรรมของจัมบัตติสตา บาซีเล (Giambattista Basile) กวีชาวอิตาลีในชื่อเรื่อง Sole, Luna, e Talia โดยมีเนื้อเรื่องย่อคือ
เนื้อเรื่องย่อเรื่อง Sole, Luna, e Talia (Sun, Moon, and Talia)
ทาเลีย ลูกสาวแสนสวยของท่านลอร์ดถูกโหรทำนายทำนายว่านางจะสิ้นใจด้วยเสี้ยนของผ้าลินิน ท่านลอร์ดเลยห้ามไม่ให้มีผ้าลินินอยู่ในปราสาท แต่ไม่ว่าใครก็ไม่อาจฝืนชะตาได้ วันหนึ่งทาเลียได้พบกับหญิงชราปั่นผ้าลินิน ด้วยความสนใจทาเลียจึงนำมือไปสัมผัส แต่แล้วเสี้ยนของผ้าลินินก็ปักมือเธอ ทำให้เธอล้มลงและหลับใหลคล้ายกับเสียชีวิต ท่านลอร์ดทำใจไม่ได้จึงนำร่างของเจ้าหญิงทาเลียไว้ในปราสาท ร่างของเจ้าหญิงทาเลียไม่เน่าเปื่อยแม้กาลเวลาจะผ่านไปหลายปีจนผู้คนล้มหายตายจาก พระราชวังกลายเป็นพื้นที่รกร้างก็ตาม วันหนึ่งมีเจ้าชายจากต่างเมืองหลงเข้ามาในปราสาท พบเจ้าหญิงที่นอนหลับใหลอยู่จึงข่มขืนเจ้าหญิง เจ้าหญิงจึงให้กำเนิดลูกแฝดขึ้น เมื่อลูกแฝดต้องการดื่มนมมารดาจึงไปดูดที่นิ้วมือเจ้าหญิงทำให้เสี้ยนหลุด เจ้าหญิงฟื้นขึ้นมาด้วยความงุนงงเมื่อพบว่าตนได้ให้กำเนิดลูกแฝดไว้ จึงตั้งชื่อว่า พระอาทิตย์ (Sole) และพระจันทร์ (Luna) เมื่อพระราชาต่างเมืองเดินทางมาที่ปราสาทนี้อีกครั้งก็พบว่าทาเลียฟื้นคืนชีพขึ้นมา จึงได้สารภาพกับทาเลียถึงสิ่งที่ทำลงไป และมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งกับเจ้าหญิงทาเลียอีกครั้ง เมื่อความลับนี้รู้ถึงหูคู่หมั้นพระราชาก็เกิดความคับแค้นใจ คู่หมั้นจึงสั่งให้คนครัวฆ่าเด็กแฝดให้พระราชากิน แต่คนครัวสงสารเด็กจึงนำเนื้อแกะมาทำอาหารแทน และนำเด็กแฝดไปให้ภรรยาของตนเลี้ยงแทน ต่อมาคู่หมั่นของพระราชาได้สั่งคนรับใช้ให้นำเจ้าหญิงทาเลียไปเผาทั้งเป็น พระราชาได้ยินเสียงร้องจึงมาช่วยเจ้าหญิงทาเลียได้ทัน คู่หมั้นและคนรับใช้จึงถูกจับโยนเข้ากองไฟแทน ภายหลังคนครัวนำเด็กแฝดออกมาคืนเจ้าหญิงทาเลีย ทาเลียจึงได้ใช้ชีวิตอยู่กับลูก ๆ และเจ้าชาย
เจ้าหญิงนิทราเวอร์ชันดิสนีย์
ส่วนในเวอร์ชันดิสนีย์ได้ทำออกมาทั้งเรื่องเจ้าหญิงนิทรา และเรื่องเล่าในมุมมานางฟ้าชั่วร้ายชื่อเรื่องมาเลฟิเซนต์
ตามเรื่องราวของดิสนีย์ พระราชาและราชินีได้จัดงานเลี้ยงเพื่อเฉลิมฉลองการประสูติของออโรร่าลูกสาวของพวกเขา โดยได้เชิญนางฟ้าใจดีมาสามคนเพื่อให้พรวันเกิดลูกสาว แต่ไม่มีใครเชิญมาเลฟิเซนต์นางฟ้าชั่วร้าย ด้วยความโกรธที่ถูกดูแคลน ทำให้เธอบุกเข้าไปในงานเลี้ยงและสาปแช่งเด็กสาว เมื่อเธออายุครบ 16 ปี เธอจะถูกเข็มปั่นด้ายทิ่มนิ้วสิ้นชีพทันที นางฟ้าที่ให้พรสามารถแก้คำสาปได้ในบางส่วน เพื่อไม่ให้เจ้าหญิงออโรร่าเสียชีวิต แต่เธอจะหลับใหลแทน จนกว่าเธอจะถูกปลุกด้วยจุมพิตของรักแท้ พระราชาจึงสั่งให้ทั่วราชอาณาจักรเลิกใช้เข็มปั่นด้าย เมื่อเจ้าหญิงออโรร่าอายุย่าง 16 ก็ได้เจอกับหญิงชราปั่นด้าย เจ้าหญิงออโรร่าอยากลองปั่นด้าย จึงโดนเข็มปั่นด้ายทิ่มนิ้วจนหลับใหลไป มาเลฟิเซนต์ขังเจ้าชายไว้ในคุกใต้ดินของเธอเพื่อที่เขาจะไม่สามารถทำลายคำสาปได้ แต่นางฟ้าใจดีได้ช่วยเขาไว้ มาเลฟิเซนต์กลายร่างเป็นมังกร เจ้าชายผลักเธอตกจากหน้าผาและจุมพิตเจ้าหญิงออโรร่าทำให้เธอฟื้นขึ้นมาจากการหลับใหล
เจ้าหญิงนิทราเวอร์ชันสองพี่น้องตระกูลกริมม์
ในเวอร์ชันกริมม์ได้ถ่ายทอดออกมาในชื่อ Dornröschen เวอร์ชันกริมม์ซึ่งค่อนข้างใกล้เคียงกับเวอร์ชันดิสนีย์ เพียงแต่ความต่างคือ ในเนื้อเรื่องของเวอร์ชันสองพี่น้องตระกูลกริมม์มีกบวิเศษ มีหญิงฉลาดสิบสามคนที่อาศัยอยู่ในอาณาจักรแทนที่จะเป็นนางฟ้าสามองค์ แต่เรื่องราวอย่างอื่นก็ค่อนข้างคล้ายกัน
โดยเรื่องราวย่อ ๆ คือ พระราชาและราชินีอยากมีลูก วันหนึ่งเมื่อราชินีนั่งอยู่ที่บ่อน้ำ กบตัวหนึ่งคลานขึ้นมาบนบกและพูดกับเธอว่า “ความปรารถนาของเจ้าจะเป็นจริง ก่อนที่หนึ่งปีผ่านไป เธอจะให้กำเนิดลูกสาวหนึ่งคน” ไม่นานนักสิ่งที่กบพูดไว้ก็เกิดขึ้น ราชินีคลอดหญิงสาวที่สวยมากจนพระราชาอดกลั้นความยินดีไว้ไม่อยู่จึงจัดงานเลี้ยงใหญ่ เขาไม่เพียงแต่เชิญญาติ เพื่อน และคนรู้จักของเขาเท่านั้น แต่ยังรวมถึงหญิงฉลาดสิบสองคนมาด้วย มีหญิงฉลาดอีกผู้หนึ่งที่ไม่ถูกรับเชิญ ทันใดนั้นหญิงฉลาดแสนใจร้ายคนที่สิบสาม กลับโผล่มาร่วมงานและสาปแช่งว่าให้เจ้าหญิงถูกที่ปั่นด้ายทิ่มเสียชีวิตเมื่ออายุ 15 เมื่อสาปแช่งเสร็จก็เดินจากไป สตรีคนที่สิบสองก็ก้าวไปข้างหน้าโดยที่ยังมีความปรารถนาของเธออยู่ เธอทำได้แต่เพียงผ่อนให้คำสาปให้เบาบางลงด้วยการให้พรให้เจ้าหญิงหลับใหลไป 100 ปีแทน เรื่องราวของเจ้าหญิงนิทราดำเนินต่อไปคล้ายกับเวอร์ชันอื่น เจ้าหญิงโดนที่ปั่นด้ายตำจนหลับใหลไป โดยมีเจ้าชายมาคลายมนตร์ด้วยการจุมพิตเจ้าหญิง สิ่งมีชีวิตรวมถึงคนในวังก็เริ่มหลับใหลไป พุ่มไม้หนามก็เริ่มงอกขึ้นรอบ ๆ ปราสาทสูงขึ้นเรื่อย ๆ ทุกปี วันหนึ่งมีเจ้าชายจากต่างเมืองได้รู้เรื่องราวของเจ้าหญิง รวมถึงคนในพระราชวังที่ติดอยู่ในนั้นได้เสียชีวิตไป เจ้าชายก็เลยบุกเข้าไปใกล้ปราสาท พุ่มไม้หนามปล่อยให้เจ้าชายบุกเข้าไปได้อย่างง่ายดาย เจ้าชายเจอร่างของเจ้าหญิงก็ทนความสวยไม่ได้จึงก้มลงจุมพิตเจ้าหญิง ทันใดนั้นเจ้าหญิงและคนในวังก็ตื่นขึ้นมาจากภวังค์ และอภิเษกสมรสกับเจ้าชาย
จะเห็นได้ว่าในเจ้าหญิงนิทราในเวอร์ชันของจัมบัตติสตา (ปี 1634) ค่อนข้างโหดร้ายและน่ารังเกียจ เนื่องจากมีการข่มขืนเจ้าหญิงนิทรา (นามว่า ทาเลีย) และเธอก็ฟื้นขึ้นมาก็ต่อเมื่อเด็กคนหนึ่งที่เธอให้กำเนิดขณะหลับไปดูดเศษนิ้วออกจากนิ้วของเธอโดยไม่ได้ตั้งใจ และแม้ว่าเวอร์ชันปี 1697 ของแปโร กวีชาวฝรั่งเศส จะลบการข่มขืนออกไป แต่ก็มีบทส่งท้ายที่มีแม่เลี้ยงใจร้ายที่พยายามจะกินลูก ๆ และจบลงด้วยการถูกโยนลงบ่องูพิษ
Links to related Sites: - Perrault, Charles. "The Sleeping Beauty in the Wood, colorado.edu - Dornröschen, grimmstories.com - Fairy Tale by the Brothers Grimm, childstories.org - Dornröschen, Deine Märchenwelt - Märchen, Geschichten & Sagen