Doppelgänger เป็นคำภาษาเยอรมัน ที่มีความหมายถึง คนที่ดูเหมือนกับเรามาก แต่ไม่ใช่ฝาแฝดของเรา คำ ๆ นี้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางจากนักเขียนชาวเยอรมัน Johann Paul Friedrich Richter (Jean Paul) ได้กล่าวไว้ในนวนิยายเรื่อง Siebenkäs ในปี 1796 เป็นพล็อตเรื่องเกี่ยวกับตัวละครหลักแลกเปลี่ยนตัวตนกับเพื่อนที่มีลักษณะคล้ายกับตนเอง

การที่เราจะสังเกตเห็นความคล้ายคลึงกันนั้นขึ้นอยู่กับความทรงจำของแต่ละคน ความรู้สึกส่วนตัว และความคาดหวัง เป็นสิ่งที่ทำให้คุณสามารถจำใบหน้าของคนที่พบเพียงครั้งเดียวได้ แม้จะผ่านไปเป็นเวลาหลายปี

ความเชื่อเรื่อง Doppelgänger

ตามนิทานพื้นบ้านทั้งอังกฤษและเยอรมันมีความเชื่อว่าการเห็นคนที่เหมือนกับตัวเอง 2-3 คน เป็นลางบอกเหตุว่าคน ๆ นั้นใกล้เสียชีวิต

การเห็นคนที่เหมือนกับตัวเองถือเป็นลางบอกเหตุแห่งความตาย เรื่องผีหลาย ๆ เรื่องก็มีการเล่าเรื่องของครอบครัวที่เคยเห็นญาติคนหนึ่งที่บ้าน ทั้งที่จริงแล้วญาติคนนั้นอยู่ไกลออกไปหลายไมล์ การเห็นคนที่หน้าเหมือนเขาบ่งบอกถึงการบาดเจ็บร้ายแรงของคนที่มีความสัมพันธ์เชื่อมถึงกัน การเห็นคนที่เหมือนกันกับคนอื่นอาจหมายถึงลางสังหรณ์ แต่การเห็นคนที่เหมือนกับตัวคุณเองอาจเป็นลางร้ายมากกว่านั้น

แม้คำว่า Doppelgänger จะถูกบัญญัติขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 18 แต่ตำนานเรื่องจิตวิญญาณคู่มีมายาวนานนับพันปี อาจเป็นคนที่อยู่ห่างไกล แต่เหมือนกันโดยบังเอิญ หรืออาจหมายถึงการเผชิญหน้ากับตัวเอง หลายๆ วัฒนธรรมมีความเชื่อเกี่ยวกับเงา แสงสะท้อน และภาพวาด

ความเชื่อของคนเยอรมันสมัยก่อน การเหยียบเงาของตนเองเป็นสัญญาณของความตาย นอกจากนี้วัฒนธรรมของคนชาติอื่นก็มีความเชื่อที่คล้ายคลึงกัน หากคุณทำร้ายเงาของผู้อื่น ก็เท่ากับว่าทำร้ายคน ๆ นั้นด้วย

เจมส์ เฟรเซอร์ (James Frazer) นักมานุษยวิทยาได้กล่าวถึงนิทานพื้นบ้านหลายเรื่อง เช่น ในหมู่เกาะบาบาร์ ปีศาจจะจับเงามนุษย์เพื่อให้มีอำนาจเหนือวิญญาณ ในเมลานีเซีย หินบางก้อนมีปีศาจอยู่ด้วย หากเงาของคุณพาดผ่านหินนั้น ๆ ปีศาจจะสามารถขโมยวิญญาณของคุณได้ อย่างที่ทราบกันดีว่าเงาจะยืดหดตัวตามช่วงเวลาของแสงแดด ในนิทานพื้นบ้านเรื่องหนึ่ง การยืดหดของเงานั้นสอดคล้องกับความแข็งแกร่งของนักรบ ศัตรูที่ฉลาดแกมโกงฆ่าเขาในตอนเที่ยงในขณะที่เงาของเขาหดสั้นที่สุด ในฟิจิผู้คนเชื่อว่าพวกเขามีสองดวงวิญญาณไม่ใช่ดวงเดียว เงานั้นคือวิญญาณแห่งความมืดซึ่งไปหาฮาเดส ภาพสะท้อนคือจิตวิญญาณแห่งแสงสว่าง

คนดังกับเหตุการณ์ที่พบคนที่เหมือนตนเอง

มีรายงานว่าอับราฮัม ลินคอล์น (Abraham Lincoln) อดีตประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา เห็นตัวเองอีกคนในกระจกปี 1860 เขาไม่เพียงแต่เห็นตัวเองคนเดียว แต่เห็นภาพสะท้อนตัวเองเป็นสองภาพโดยภาพหนึ่งมีสีซีดกว่าอีกภาพหนึ่งมาก แมรี ท็อดด์ ลินคอล์น (Mary Todd Lincoln) ภรรยาของเขาเชื่อว่าเป็นลางบอกเหตุ เธอตีความว่าลินคอล์นจะมีชีวิตอยู่ไม่ถึงการสิ้นสุดวาระการดำรงตำแหน่งครั้งที่สอง หลังจากนั้นอัมบราฮัมถูกลอบสังหารในปี 1865

เอลิซาเบธที่ 1 เข้าไปในห้องนอนของเธอและพบคู่รักของเธอนอนอยู่บนเตียง ในขณะที่คู่ของเธอป่วย เอลิซาเบธเองก็ล้มป่วยและเสียชีวิตบนเตียงเดียวกัน

นักเขียนชาวเยอรมัน โยฮันน์ โวล์ฟกัง ฟอน เกอเธ่ (Johann Wolfgang von Goethe) เจอคนที่เหมือนกับตนบนหลังม้า เกอเธ่ขี่ไปทาง Drusenheim และคนที่เหมือนเขาอีกคนก็ไปอีกทางหนึ่งโดยไม่พูดอะไร ซึ่งคนที่เหมือนเขาสวมเสื้อคลุมสีเทาขลิบทอง เกอเธ่พบว่าตัวเองอยู่บนถนนเส้นเดิมในอีกแปดปีต่อมา และบังเอิญครั้งนี้เกอเธ่ก็สวมเสื้อคุลมสีเทาขลิบทองเช่นกัน

นอกจากนี้เพอร์ซี บิยส์ เชลลีย์ (Percy Bysshe Shelley) นักเขียนชาวอังกฤษ ได้เขียนถึงคนที่เหมือนกันกับเขาไว้ในเรื่อง Prometheus Unbound และต่อมาเขาก็ได้บอกว่าเขาเห็นคนที่เหมือนกับตัวเขาก่อนที่จะเสียชีวิตในปี 1822

ผลการวิจัยเกี่ยวกับเหตุการณ์ Doppelgänger

แม้ว่าสิ่งนี้ไม่น่าจะเป็นไปได้จากมุมมองทางวิทยาศาสตร์ แต่ภาพถ่ายของฟรองซัวส์ บรูแนลล์ (François Brunelle) ช่างภาพชาวแคนาดาที่ถ่ายภาพบุคคลด้วยคอนเซ็ปต์ของคนที่หน้าตาเหมือนกันจนถูกมองว่าเป็นฝาแฝดกัน เห็นได้ชัดว่าทุกคนต่างก็มีคนที่เหมือนกันกับเราอยู่ที่ไหนสักแห่งในโลก 

อย่างไรก็ตามการวิจัยเกี่ยวกับเรื่องนี้ยังมีน้อย ตัวอย่างเช่น การวิจัยในปี 2015 ทีแกน ลูคัส (Teghan Lucas) นักศึกษาปริญญาเอกจากคณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยแอดิเลด เปรียบเทียบลักษณะใบหน้าของคนเกือบ 4,000 คน เพราะต้องการทราบว่าจะมีความเป็นไปได้มากน้อยเพียงใดที่คนสองคนจะมีลักษณะเหมือนกันเมื่อพิจารณาจากคุณลักษณะเหล่านี้ ซึ่งผลลัพธ์นี้ได้นำมาซึ่งข่าวร้ายสำหรับทุกคนที่กำลังมองหาคนที่มีใบหน้าเหมือนกัน โดยพิจารณาจากลักษณะใบหน้า 8 ประการ เช่น ขนาดใบหู ระยะห่างระหว่างดวงตา ความน่าจะเป็นที่จะพบใบหน้า 2 ใบหน้าที่มีขนาดเท่ากันในประชากรทั่วไปมีน้อยกว่าหนึ่งในล้าน เมื่อเหลือคุณสมบัติเพียงเจ็ดรายการลูคัสจึงไม่พบความจำเป็นในการทดสอบอีกต่อไป เขาจึงตีพิมพ์ผลการศึกษาในวารสาร Forensic Science International ดังนั้น การวัดใบหน้าตามสัดส่วนร่างกายจึงมีความแม่นยำพอ ๆ กับลายนิ้วมือหรือ DNA เมื่อต้องระบุตัวอาชญากร

การศึกษานี้ขึ้นอยู่กับการวัดที่แม่นยำ เช่น หากดวงตาอยู่ห่างกันประมาณ 30 มิลลิเมตร และอีกกรณีหนึ่งดวงตาอยู่ห่างกันเพียง 29 มิลลิเมตรก็อาจจะไม่นับว่าตรงกัน หากคุณมองหาความคล้ายคลึงแทนความเหมือน  สิ่งต่าง ๆ ก็จะดูแตกต่างออกไป เราจดจำและอ่านใบหน้าทั้งหมดโดยถือเป็นผลรวมของลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล โดยไม่สังเกตเห็นความแตกต่างแม้แต่การคลาดเคลื่อนระดับมิลลิเมตร จากมุมมองนี้ ความน่าจะเป็นที่จะพบคนที่คล้ายกับคุณนั้นก็จะมีความเป็นไปได้มากยิ่งขึ้น

นอกจากนี้ยังมีคนอื่นที่ได้ทำการวิจัยเกี่ยวกับคนที่มีใบหน้าคล้ายกันแต่ไม่ใช่เครือญาติกัน  Winrich Freiwald จากมหาวิทยาลัยร็อคกี้เฟลเลอร์ในนิวยอร์ก ซึ่งจากการศึกษาค้นคว้าของเขาทำให้เขาเชื่อว่ามีคนที่หน้าตาคล้ายกันกับพวกเราทุกคนอยู่แน่นอน

Links to related Sites: 
- doppelganger, vocabulary.com
- Tracing the Development of the Doppelgänger, atlasobscura.com
- Evil Twins and Doppelgangers, folklorethursday.com
- Doppelgänger*innen: Diese Menschen sind keine Zwillinge, zeit.de